„Því er ljóst að verðhækkun umfram það má rekja til aukinnar álagningar verslunarinnar“

Tilvitnunin hér fyrir ofan er hluti úr frétt sem birtist nýlega á heimasíðu Landssambands kúabænda. Fréttin var notuð sem skýring á þeim mun sem er á heildsöluverði mjólkurafurða sem verðlagsnefnd mjólkurvara ákveður og þeirri hækkun sem orðið hefur á smásöluverði mjólkurvara almennt á tilteknu tveggja ára tímabili, þ.e. frá janúar 2016 til janúar 2018.

Tilefnið var frétt Alþýðusambands Íslands þar sem fram kom að samkvæmt nýlegri verðkönnun samtakanna hefði smásöluverð matvöru almennt lækkað á þessu tímabili, með þeirri afgerandi  undantekningu að mjólkurvörur hefðu hækkað verulega. Alþýðusambandið gaf þá rökréttu skýringu á þessum mun að „lítil eða engin samkeppni er á mjólkurvörumarkaði og því svigrúm til hækkana þrátt fyrir ytri aðstæður eins og gengisstyrkingu“. Það liggur jafnframt fyrir að opinber gjaldskrá stærsta mjólkurframleiðandans hefur hækkað verulega á því tímabili sem um ræðir.

Samtökum verslunar og þjónustu er vandi á höndum að taka þátt í umræðu um þessi mál, enda er það alls ekki tilgangur samtakanna að fjalla um álagningu einstakra fyrirtækja. Þess utan er samtökunum beinlínis bannað að lögum að blanda sér í þau mál.

Samtökin hafa þó áhyggjur af því að erfitt geti verið fyrir allan almenning að fóta sig í umræðunni, þegar hún er með þeim hætti sem raun ber vitni. Samtökin geta þó vísað til skýringa fagaðila í markaðsgreiningum á innlendum aðstæðum enda er þar hvorki um að ræða mat samtakanna né heldur útreikninga þeirra. Er þannig eingöngu vísað til staðreynda á grundvelli tölulegra upplýsinga um verðþróun á markaði.

Í því skyni að varpa aðeins ljósi á málið er hér fyrir neðan mynd sem sýnir útreikning greiningardeildar Landsbanka Íslands á þróun álagningar í smásölu og heildsölu á Íslandi frá 2002 til 2015*.  Því miður liggja ekki fyrir upplýsingar um það hvernig þessi mál hafa þróast síðan þá, en erfitt að ímynda sér að aðstæður á markaði hafi verið með þeim hætti undanfarin þrjú ár, að stórfelldar breytingar hafi á orðið.

Álagning á vöru og hráefniskostnaði
Álagning á vöru og hráefniskostnaði
© Aðsend mynd (AÐSEND)

Höfundur er framkvæmdastjóri Samtaka verslunar og þjónustu