Tap ársins 2018 hjá Íslandspósti nam 293 milljónum króna, samanborið við 216 milljóna króna hagnað árið áður. Þetta kemur fram í nýbirtum ársreikningi félagsins fyrir árið 2018.
Rekstrartekjur námu rúmum 8.700 milljónum króna sem er um 5% lækkun frá árinu áður. EBITDA ársins nam 71 milljónum króna en var 759 milljónir króna árið 2017. EBITDA hlutfall er 0,8% en var 8,3% árið áður.
Handbært fé frá rekstri var 135 milljónir króna samanborið við 582 milljónir króna árið 2017. Fjárfestingarhreyfingar námu 1.133 milljónum króna samanborið við 635 milljónir króna árið áður. Árituðum bréfum fækkaði um rúm 14% milli ára en 7% aukning varð í pakkasendingum frá útlöndun og 8% aukning í innlendum pakkasendingum.
Ingimundur Sigurpálsson, forstjóri Íslandspósts, segir að fjárhagsleg afkoma Íslandspósts hafi verið önnur en að var stefnt á árinu 2018.
„Meginforsendur fjárhagsáætlunar ársins gengu eftir að öðru leyti en því, að verðbreytingar á einkaréttarbréfum, sem nauðsynlegar voru til þess að standa undir alþjónustuskyldu, náðu ekki fram að ganga og 14,4 % samdráttur varð í bréfasendingum innan einkaréttar milli ára, en hlutfallslega var það um tvöfalt meiri samdráttur en gert var ráð fyrir í áætlun. Það leiddi til 517 mkr. lægri tekna en árið áður auk þess sem tekjur af bréfa- og pakkasendingum til útlanda drógust saman um 129 mkr. milli ára. Bókfært tap varð því af rekstri Íslandspósts, sem nam 293 mkr. á árinu 2018 í stað 201 mkr. hagnaðar, sem fjárhagsáætlun ársins gerði ráð fyrir.
Í mars 2018 skilaði ráðgjafarfyrirtækið Copenhagen Economics greinargerð um mat á kostnaði við póstþjónustu á Íslandi. Í skýrslunni er m.a. lagt mat á umfang fjárhagslegrar byrði, svokallaða alþjónustubyrði. Aðferðin sem fyrirtækið beitir er vel þekkt um allan heim og uppfyllir hún kröfur um útreikning á alþjónustubyrði, sem settar eru fram í viðauka við pósttilskipun Evrópusambandsins, sem póstþjónustu á Íslandi ber að fylgja.
Útreikningar Copenhagen Economics eru byggðir á tölum úr kostnaðarbókhaldi Íslandspósts fyrir árið 2016. Þeir sýna, að grunnrekstur fyrirtækisins skilaði um 770 mkr. hagnaði á árinu 2016 en að um 650 mkr. af þeim hagnaði fóru í niðurgreiðslu á lögbundinni póstþjónustu. Ef árið 2018 er skoðað út frá sömu forsendum skilaði grunnrekstur fyrirtækisins 607 millj. kr. í hagnað á árinu en hreinn kostnaður við að veita lögbundna þjónustu var um 900 millj. kr. og var því niðurstaðan 293 millj. kr. tap. Slík ráðstöfun hagnaðar vinnur gegn grundvallarhagsmunum félagsins. Hún takmarkar svigrúm stjórnenda til mikilvægra rekstralegra ákvarðana, svo sem varðandi nauðsynlega þróunarstarfsemi, kaup og kjör starfsmanna, einkum þeirra tekjulægstu, þar sem þörf er á verulegri breytingu, sem og varðandi möguleika á verðlækkun á vörum og þjónustu, bæði þeirri sem bundin er einkarétti sem og hinni sem boðin er á samkeppnismarkaði. Gildandi fyrirkomulag á fjármögnun alþjónustu hefur leitt til yfirvofandi rekstrarstöðvunar Íslandspósts að óbreyttri þjónustuskyldu. Slíkt fyrirkomulag geta stjórnendur hlutafélaga ekki búið við, enda er það með öllu á svig við skyldur þeirra samkvæmt ákvæðum laga um hlutafélög.
Þann 23. október síðastliðinn mælti samgönguráðherra fyrir frumvarpi að nýjum lögum um póstþjónustu. Núgildandi löggjöf var samþykkt árið 2002 og í ljósi þeirra breytinga, sem orðið hafa á rekstrarumhverfi póstþjónustu síðan, er afar brýnt að þau verði endurnýjuð og færð til samræmis við þriðju pósttilskipun Evrópusambandsins frá árinu 2008. Í því felst m.a. tilskilið afnám einkaréttar ríkisins á dreifingu áritaðra bréfa undir 50 g. Þá er í frumvarpinu opnað fyrir möguleika á fjármögnun á þeim hluta lögbundinnar póstþjónustu, sem ekki stendur undir kostnaði tengdum henni, og er það afar þýðingarmikið nýmæli, sem tryggja á póstrekendum eðlilega greiðslu fyrir veitta þjónustu. Nauðsynlegt virðist þó að lagatextinn kveði skýrar á um skyldu ríkisins til þess að gera þjónustusamning um þann hluta póstþjónustunnar, sem ekki á sér markaðslegar forsendur, þar sem óvíst er hvort póstrekandi lifi þann málsmeðferðartíma af, sem frumvarpstextinn ber með sér. Mikilvægt er að ný lög um póstþjónustu verði afgreidd á vorþingi 2019, svo sem áformað er, þannig að þau geti tekið gildi frá ársbyrjun 2020, eins og að er stefnt.
Við afnám einkaréttar er afar þýðingarmikið að fyrir liggi skýrar leikreglur um fyrirkomulag póstdreifingar. Hugmyndin um einkarétt ríkisins á dreifingu bréfa allt að 50 g byggir á því að tekjum einkaréttar er ætlað að standa undir annarri þjónustu, sem einkaréttarhafi veitir eingöngu á grundvelli alþjónustuskyldu og ekki er hagkvæmt að veita á viðskiptalegum forsendum. Því þarf að liggja fyrir hvernig stjórnvöld hyggjast tryggja póstþjónustu, sem flutningaðilar hafa ekki forsendur til þess að sinna, hvernig verðlagningu þeirrar þjónustu verði háttað og hvernig standa eigi undir kostnaði við að veita þá þjónustu lögum samkvæmt. Á sama hátt þarf að samræma reglur og eftirlit með póstdreifingu og annarri vörudreifingu, þannig að leiðrétt verði sú mismunun, sem nú er fyrir hendi eftir því hvort fyrirtæki er skilgreint sem póstfyrirtæki eða flutningafyrirtæki."
