Fjármála- og efnahagsráðherra hefur fyrir hönd ríkisstjórnarinnar lagt fram á Alþingi þingsályktunartillögu um fjármálastefnu fyrir árin 2017-22. Stefnan er lögð fram á grundvelli nýlegra laga þess efnis að slík stefna skuli vera lögð fram eins fljótt og auðið er eftir að ný ríkisstjórn hefur verið mynduð. Þessu er gerð skil í frétt fjármála- og efnahagsráðuneytisins.

Meginmarkmið nýrrar ríkisstjórnar er í fyrsta lagi að afgangur á heildarafkomu hins opinbera verði aukinn talsvert á næsta ári. Það er gert til að hægja á eftirspurnarvexti í hagkerfinu en að afgangurinn minnki smám saman þegar líður á tímabilið samhliða því að áætlað er að dragi úr hagvextinum.

Jafnframt er tekið fram að búist er við því að stærstur hluti bættrar afkomu komi fram hjá ríkissjóði - en þó er einnig gert ráð fyrir því að sveitarfélögin skili nokkrum afgangi. „Lægri vaxtakostnaður, sem hlýst af niðurgreiðslum á skuldum hins opinbera, skapar svigrúm til að greiða niður skuldir enn frekar niður,“ er jafnframt tekið fram í tilkynningu frá Fjármálaráðuneytinu.

Fjármálaráðuneytið tekur einnig fram að aukinn afgangur af rekstri hins opinbera dregur úr þörf fyrir háa vexti af hálfu Seðlabanka Íslands. Lægri vextir myndu skila heimilum og fyrirtækjum umtalsverðum ábata. Tekið er dæmi um það ef vextir hefðu verið 1% lægri árið 2015 þá má ætla að vaxtakostnaður íslenskra heimila hefði verið um 19 milljörðum krónum lægri.

Annað meginmarkmið: Lækkun skulda

Annað meginmarkmið fjármálastefnunnar er að lækka skuldir hins opinbera talsvert og að heildarskuldir A-hluta ríkissjóðs lækki úr um 38% af VFL í árslok 2016 niður í um 21% í árslok 2022.

„Þá er stefnt að því að skilyrði laga um opinber fjármál um að skuldahlutfall ríkissjóðs fari undir 30% af VLF verði náð fyrir lok ársins 2019. Þetta felur í sér að markmiðið frestast aðeins um eitt ár miðað við fyrri fjármálastefnu. Þetta næst þrátt fyrir að undir lok síðasta árs hafi ríkissjóður fjármagnað uppgjör á um 130 milljarða króna eingreiðslu í tengslum við uppgjör á lífeyrisskuldbindingum ríkis og sveitarfélaga. Þá er gert ráð fyrir að skuldir sveitarfélaga lækki um 1% af VLF á tímabilinu, eða úr 6% í 5%,“ er einnig tekið fram.

Þriðja meginmarkmið: Úr halla í afgang

Þriðja meginmarkmið fjármálastefnu fjármálaráðherra er að núverandi halli á heildarafkomu opinberra fyrirtækja verði horfinn á næsta ári og snúist síðan í myndarlegan afgang. Tekið er fram að þetta gerist þrátt fyrir framkvæmdir á þeirra vegum verði umtalsverðar á tímabilinu.

„Það felur í sér að afgangur verði á starfsemi opinberra aðila í heild að meðtöldum opinberum fyrirtækjum. Það er nýmæli í stefnu þessari að sett eru fram markmið um starfsemi og afkomu félaga í eigu hins opinbera. Umsvif þeirra, einkum í fjárfestingum, geta haft veruleg áhrif á efnahagsþróunina. Með þessu er stuðlað að frekari samhæfingu hinnar opinberu starfsemi í hagstjórnarlegu tilliti,“ segir í frétt fjármálaráðuneytisins.

Endurreisnin vel á veg komin

Stefnan byggist á þjóðhagsspá Hagstofu Íslands frá nóvember 2016 og fyrirliggjandi haggögnum. Fjármálaráðuneytið metur stöðuna þannig að efnahagsleg endurreisn eftir fall bankakerfisins sé vel á veg komin og nefnir það að hagvöxtur hafi verið samfelldur á sjöunda ár og að hagspáin geri ráð fyrir áframhaldandi hagvexti út spátímann.

„Í spánni er gert ráð fyrir kröftugri hagvexti en í fyrri spám, sem talið er að nái hámarki árin 2016 og 2017, eða nálægt 5%, og að hann verði áfram þróttmikill í kringum 3% á síðari hluta tímabilsins. Öflugur efnahagsbati síðustu ára kallar á agaða hagstjórn. Seðlabankinn hefur beitt aðgerðum í peningamálum og uppkaupum á erlendum gjaldeyri en ljóst er að einnig þarf að sporna við vexti í eftirspurn. Hlutverk stjórnvalda er að tryggja stöðugleika og að þróun opinberra fjármála vinni með peningamálastefnu Seðlabankans í því skyni að stýrivextir þurfi ekki að vera hærri en ella. Brýnt er að beita fjármálum hins opinbera til að varna því að í kjölfar uppsveiflunnar verðiharkaleg aðlögun á gengi krónunnar, verðlagi, kaupmætti og atvinnustigi. Þá er ekki síður mikilvægt að forsendur fyrir lægra vaxtarstigi geta skilað jákvæðum áhrifum fyrir hag heimila og fyrirtækja,“ er tekið fram.

60 milljarða króna tekjuaukning

Spár gera ráð fyrir því að tekjur hins opinbera aukist svipað og hagvöxtur eða um 4,8 til 5,6 prósent á ári. Það svarar til nálega 60 milljarða króna tekjuaukningar.

„Vaxtagreiðslur af lánum ríkisins eru þriðji stærsti einstaki kostnaðarliðurinn á eftir útgjöldum til heilbrigðis- og velferðarmála. Trygg fjármálastjórn, niðurgreiðsla skulda og aðgerðir til að lækka vexti gera það kleift að auka útgjöld varanlega. Við bætist mikill hagvöxtur. Saman vinnur þetta að því að þrátt fyrir aukinn afgang af ríkisrekstri megi auka útgjöld á sjálfbæran hátt,“ er jafnframt tekið fram.

„Megintilgangur fjármálastefnu er að stuðla að efnahagslegu jafnvægi til lengri tíma litið til að sem mestur stöðugleiki verði í efnahag fyrirtækja, heimila sog opinberra aðila. Fjármála­stefnan er lögð fram á Alþingi til að kjörnir fulltrúar geti tekið afstöðu til þeirra markmiða sem þar eru sett fram um opinber fjármál og hagstjórn. Fjármálastefna af þessum toga var fyrst lögð fram í fyrravor og samþykkt í ágúst síðastliðnum,“ segir að lokum í fréttinni.

Skuldir eins og spennitreyja

Benedikt Jóhannesson, fjármála- og efnahagsráðherra, sagði nýverið í viðtali við Viðskiptablaðið að stefnt væri að því að greiða niður skuldir hins opinbera næstu árin þannig að hreinar skuldir ríkissjóðs verði engar innan tíu ára. „Það verður að greiða niður þessar skuldir svo að hér verði ekki skuldsett ríki í spennitreyju þegar í harðbakkann slær, því hlutirnir geta farið á versta veg þegar minnst varir,“ tók Benedikt meðal annars fram.

Í stefnuyfirlýsingu nýrrar ríkisstjórnar var janframt tekið fram að langtímamarkmið ríkisstjórnarinnar sé að hreinsa skuldir ríkissjóðs innan tíu ára.