Bitakeðjutækni (e. blockchain) hefur nú verið í boði nógu lengi til að fá flest fyrirtæki til að íhuga hvort rétt sé að nota hana og þá hvernig. Eins og með alla nýja tækni, þegar talað er um eitthvað eins og mikið og bitakeðjur veldur það efasemdum hjá þeim sem hafa ekki beina reynslu af henni.

Anton M. Egilsson, forstöðumaður öryggis- og skýjalausna hjá Origo, segir Bitakeðju vera nær alveg örugga aðferð til að geyma upplýsingar og miðla þeim.

„Eins og nafnið gefur til kynna er um að ræða keðju stafrænna bita sem hver og einn inniheldur ákveðnar upplýsingar, einkvæman kóða og afrit af einkvæma kóðanum sem tilheyrir næsta bita á undan í keðjunni,“ segir Anton.

„Ef einhver fiktar við gögnin í einum bita breytir það einkvæma kóðanum, sem veldur misræmi við kóðann sem er vistaður í næsta bita þannig að viðvörunarbjöllur hringja.“

Anton segir að samkvæmt hinni hefðbundnu aðferð til að geyma gögn á miðlægum stað, svo sem á skrifstofu opinberrar stofnunar, gæti það verið á ábyrgð eins eða tveggja starfsmanna að taka eftir og bregðast við viðvörunarbjöllum.

Ekki er hægt að ritskoða bitakeðjur

Með bitakeðjum fer sannreyning ekki fram á einum miðlægum stað, heldur er hún dreifð um jafningjanet tækja, sem öll fá tilkynningar um hvers kyns breytingar í keðjunni og þurfa að staðfesta hana áður en hún er samþykkt.

„Hin dreifða uppbygging bitakeðja útilokar einangraðar bilanir og gerir það að verkum að ekki er heldur hægt að ritskoða bitakeðju. Um er að ræða hlutlausa, landamæralausa og örugga tækni sem kemur í veg fyrir mannleg mistök, flýtir fyrir ferlum og dregur úr kostnaði,“ segir Anton.

Hann útskýrir að sem dæmi um augljós not bitakeðjutækni megi nefna flutning rafmynta yfir landamæri, hagræðingu skráahalds, verndun hugverka og að tryggja öryggi persónuupplýsinga.

„Auðvelt er að sjá hvernig hin dreifða og sjálfvirka virkni bitakeðjutækni getur nýst til að auka öryggi, skilvirkni og aðgengileika slíkra nota. Hún er sérlega nytsamleg á sviðum á borð við fjármálaþjónustu, flutninga, fjölmiðla, heilbrigðisþjónustu og opinbera stjórnsýslu, þar sem hún hefur verið tekin til notkunar með góðum árangri,“ segir Anton.

„Stjórnvöld geta til dæmis spornað við kosningasvindli og stuðlað að aukinni kjörsókn með því að geyma upplýsingar um kjósendur á bitakeðju og nota þær til að gera kjósendum kleift að greiða atkvæði á öruggan hátt úr persónulegum tækjum sínum. Flutningafyrirtæki geta gert birgðakeðjur sínar skilvirkari með því að setja öll flutningsgögn á bitakeðju til að koma auga á mynstur og forðast tvíverknað og frávik í kerfinu.“

Að vernda fyrirtæki með snjallsamningum

Að setja samninga á bitakeðju breytir þeim úr pappírssnepli í röð reglna sem er framfylgt í rauntíma að sögn Antons.

„Með snjallsamningum (e. smart contracts) þarf ekki lengur að leita að pappírum og ráða lögmann þegar brotið er á samningi. Snjallsamningar halda aðilum á mottunni og tryggja að samningum sé fylgt og koma þannig í veg fyrir samningsdeilur með tilheyrandi kostnaði og fyrirhöfn,“ segir Anton.

„Snjallsamningar hafa reynst gagnlegir á fjölmörgum sviðum og eru til dæmis notaðir til að miðla heilbrigðisupplýsingum, ganga frá fasteignaviðskiptum og innheimta höfundarlaun listamanna. Snjallsamningar eru dæmi um notkun bitakeðjutækni sem gera má ráð fyrir að fjölmörg fyrirtæki verði búin að tileinka sér innan tiltölulega fárra ára.“

Anton segir að svipað sé uppi á teningnum í heilbrigðisgeiranum.

„Eftir því sem fjarheilsugæsla verður útbreiddari og læknar nota tölvukerfi í auknum mæli til að ráða bót á því sem hrjáir okkur, hvernig vitum þá að tölvukerfið hafi ekki verið þjálfað af lyfjafyrirtæki sem hagnast á ávísun tiltekins lyfs. Svo lengi sem gervigreind er miðstýrð og nýtir gögn í eigu einstakra fyrirtækja er hætt við að henni sé vantreyst,“ segir Anton.

„Bitakeðjutækni getur skapað traustið sem gervigreind og Internet hlutanna skortir nú á tvennan hátt; í fyrsta lagi með því að gera einstaklingum kleift að stýra því hvaða gögnum þeirra sé miðlað og hverjum ekki, og í öðru lagi með því að fylgjast með uppruna hverrar ákvörðunar sem gervigreindin tekur.“

Að færa valdið aftur í hendur fólksins

Anton segir að hugmyndin um að færa valdið aftur í hendur einstaklinga kunni að virðast undarleg nú þegar hálfgert gullæði ríkir á sviði gagnaöflunar.

„En öll fyrirtæki vita að gagnkvæmt traust er nauðsynlegt til að byggja upp gott samband við viðskiptavini, og margir neytendur hafa þegar á tilfinningunni að upplýsingasöfnun sé komin úr böndunum,“ segir Anton.

„Sum fyrirtæki hafa hagnast gríðarlega á hagnýtingu upplýsinga um viðskiptavini og þeim mun fara fjölgandi á næstu árum, en rétt eins og í hverju gullæði munu reglur fylgja í kjölfar óðagots og verndun einstaklingsins verður sífellt mikilvægari. Bitakeðjutækni mun gera einstaklingum kleift að endurheimta friðhelgi sína – og í því kunna að felast mikil tækifæri.“