Bráðabirgðaákvæði um tollfrjálsan innflutning vara frá Úkraínu til Íslands féll úr gildi í gær en Alþingi samþykkti ákvæðið síðasta sumar til að styðja við úkraínskt efnahagslíf vegna innrásarstríðs Rússa.
Samtök fyrirtækja í landbúnaði (SAFL) sendu fjármálaráðherra bréf í síðustu viku þar þess var krafist að ákvæðið yrði ekki endurnýjað. Það væri að þeirra mati „afar óvarlegt að framlengja einhliða niðurfellingu tolla á úkraínskar vörur og heimila þannig ótakmarkaðan tollfrjálsan innflutning á landbúnaðarvörum frá Úkraínu á sama tíma og íslenskur landbúnaðar berst í bökkum.“
Bæði Evrópusambandið og Bretland endurnýjuðu sambærileg ákvæði til að styðja við Úkraínu en þar berjast margir einnig í bökkum. Engin tillaga um slíkt barst efnahags- og viðskiptanefnd hérlendis áður en ákvæðið rann sitt skeið.
Heildarmagnið um 2% af markaðnum
Í bréfi SAFL segir að ekki liggi fyrir greining á hve mikið magn af landbúnaðarvörum voru fluttir hingað til lands frá Úkraínu en ef marka má málflutning Guðrúnar Hafsteinsdóttur, formanns efnahags- og viðskiptanefndar Alþingis, í gær jókst innflutningur vissulega.
„Þegar tillagan var samþykkt í fyrra var tekið fram að innflutningur frá Úkraínu væri óverulegur og því um mikilvægan en jafnframt táknrænan stuðning að ræða,” sagði Guðrún á Alþingi.
„Á þessu ári sem liðið er hefur margvísleg vara verið flutt til landsins en þó langmest af alifuglakjöti. Eftir því sem næst verður komist fór innflutningur á alifuglakjöti frá Úkraínu á síðasta ári úr 25 milljónum í 94 milljónir eða sem nemur 80 tonnum á kjúklingakjöti og það sem af er þessa árs hafa um 200 tonn verið flutt inn til landsins,” sagði Guðrún.
Hanna Katrín Friðriksson, þingmaður Viðreisnar, benti Guðrún á að heildarmagnið væri ekki nema 2% af markaðnum.
Ekki ætlunin að „raska verulega“ rekstrargrundvelli
Samtals nam heildar tollverð innfluttra vara frá Úkraínu á síðasta ári, 827 milljónum sem er aukning úr 277 milljónir. Langmest var flutt inn af iðnaðarvöru, t.d. fatnaður, húsgögnum, járni, stáli og rafmagnstækjum, samkvæmt Guðrúnu.
Auk alifuglakjötsins var einnig flutt inn aðrar landbúnaðarvörur eins og sólblómafræ, sólblóm, olía, sveppir og bláber.
Í ræðu sinni gær tók Guðrún síðan undir með Katrínu Jakobsdóttur forsætisráðherra sem sagði degi áður að það væri ábyrgðarhluti að fylgjast vel með þeim áhrifum sem þessi innflutningur kann að hafa á innlenda framleiðslu.
„Ég deili þeirri skoðun með forsætisráðherra. Það liggur alveg fyrir að það er mikill vilji Alþingis til að halda áfram stuðningi við Úkraínu af öllum okkar. Nefndin er með málið til skoðunar. Hins vegar getur það ekki hafa verið ætlun okkar þingmanna að raska verulega og tefla í tvísýnu rekstrargrundvelli íslenskra bænda með tímabundinni ráðstöfun.“
