„Um þriðjungur af öllum fiski sem er framleiddur í heiminum er seldur undir fölsku flaggi. Þetta er margoft búið að sýna fram á,“ sagði Jónas Rúnar Viðarsson, fagstjóri hjá Matís, þegar hann flutti erindi í Þekkingarsetri Vestmannaeyja nýverið.

Þetta gerist til dæmis þegar menn reyna að koma fiski úr ólöglegum veiðum inn á markað, en líka þegar ódýrari tegundir eru seldar sem dýrari tegundir.

„Þetta getur haft áhrif á okkur vegna þess að þetta er fiskur sem er seldur í samkeppni við okkur eða jafnvel undir því yfirskini að þetta sé fiskur frá okkur,“ sagði hann. „Ef þú kaupir þorsk en færð svo bara einhvern pangasius sem er alinn upp í drullupolli í Víetnam og er kannski tvífrystur, og þetta er bara vondur fiskur, þá ertu kannski ekkert að fara að kaupa þorsk aftur.“

Engin viðbrögð

Jónas kom víða við í erindi sínu, en yfirskriftin var „Hvert stefnir sjávarútvegur á heimsvísu?“

Hann nefndi að eitt af því sem Íslendingar þurfa að horfa til á næstu árum og áratugum er hnattræn hlýnun og Jónas nefnir að flest ríki Evrópu hafi gert viðbragðsáætlanir, sem snúist ekki um að minnka útblástur eins og þær áætlanir í loftslagsmálum sem mest hafa verið í umræðunni heldur hvað eigi að gera til að bregðast við þeim breytingum sem verða.

Flestallar þjóðir í Evrópu eru byrjaðar á þessu og farnar að innleiða, en Ísland er ekki í þeim hópi. Enn bólar ekkert á viðbragðsáætlun enda þótt vissulega séu komnar áætlanir um að draga úr losun.

Norðmenn í annarri deild

Meðal annars fór yfir það sem aðrar þjóðir eru að gera markverðast í sjávarútvegi um þessar mundir, aðallega þá hvað varðar nýsköpun, þróun og rannsóknir. Lengst var þar dvalið við Norðmenn, og

Norðmenn setji líka verulega peninga í rannsóknir og þróun.

„Mikið af þessum verkefnum sem þeir eru að gera öðru vísi en við er fjármagnað af ríkinu. Þetta væri ekki í gangi nema menn væru að setja pening í þetta frá ríkinu,“ og sagði Ísland og Noreg varla samanburðarhæf í þessu samhengi.

„Þar eru Norðmenn í annarri deild en við,“ sagði hann og nefndi dæmi um tvö „lítil“ norsk rannsóknarverkefni sem hann tekur þátt í, QualiFish sem snýst um að frysta og þýða upp fisk, þannig að gæðin haldist sem best, og Supreme sem gengur út á að bæta nýtingu á aukahráefnum.

Störfum fækkar og fjölgar

Þá kom Jónas inn á fækkun starfa í sjávarútvegi, en benti á að þótt störfum við veiðar og vinnslu muni að öllum líkindum halda áfram að fækka vegna tækniframfara og aukinnar framleiðni, þá muni störfum í íslenska sjávarklasanum halda áfram að fjölga töluvert.

„Það eru tæknifyrirtækin, það eru lífefnafyrirtækin, í raun og veru allt sem þú getur tengt við þjónustu og það sem er í kringum sjávarútveginn sem ekki er beint veiðar og vinnsla,“ sagði Jónas, spurður um það hvaða störf séu í sjávarklasanum svonefnda.

Hann vitnaði í skýrslu sem Íslenski sjávarklasinn gerði fyrir nokkrum árum, þar sem fram kom að störf í sjávarklasanum íslenska hafi verið rúmlega 25 þúsund árið 2011 en því jafnframt spáð að þeim geti fjölgað verulega og orðið meira en 35 þúsund árið 2023.

„Hvort þetta verði nákvæmlega svona, það veit ég ekki,“ sagði hann, en skýrslan væri þó enn í fullu gildi.