Birgir Ármannsson, formaður utanríkismálanefndar Alþingis, mælti fyrir nefndaráliti utanríkismálanefndar um fríverslunarsamning við Kína við aðra umræðu um málið á Alþingi í dag. Birgir sagði að kostirnir sem fylgdu fríverslunarsamningnum væru ótvírætt miklir.
Í nefndarálitinu segir að gerð fríverslunarsamninga sé liður í því að tryggja alþjóðlega samkeppnisstöðu íslensks atvinnulífs til lengri tíma. „Kína er fjölmennasta ríki heims og íslenskir útflytjendur hafa lengi horft til þess gríðarstóra markaðar sem þar hefur verið að þróast. Undir þetta er tekið í öllum umsögnum sem nefndinni bárust úr ranni atvinnulífsins en þar er eindregið hvatt til fullgildingar fríverslunarsamningsins. Í umsögnum og málflutningi gesta sem komu fyrir nefndina af hálfu atvinnulífsins var lögð áhersla á að með samningnum væri verið að greiða fyrir viðskiptum við ríki sem senn yrði stærsta hagkerfi heims og mikil sóknarfæri væru fyrir íslenskt atvinnulíf á kínverskum markaði. Fyrir útflutning frá Íslandi til Kína skiptir lækkun og niðurfelling tolla á sjávarafurðum mestu máli þar sem um 90% vöruútflutnings til Kína eru sjávarafurðir. Hvað innflutning varðar er bent á að íslenskir innflytjendur hafa búið við erfiða stöðu við innflutning frá Asíu, en svokölluð tvítollun hefur verið algeng á vörum sem fluttar hafa verið inn frá Kína í gegnum Evrópu. Smæð íslenska markaðarins hefur orðið til þess að íslenskir innflytjendur hafa að miklu leyti flutt inn vöru frá Kína í gegnum evrópska milliliði og birgja og hefur það haft tvítollun í för með sér. Með fullgildingu fríverslunarsamningsins við Kína ætla fulltrúar atvinnulífsins að innflutningsfyrirtæki muni leggja kapp á beinan og milliliðalausan innflutning frá Kína til þess að nýta það tollfrelsi sem af samningnum hlýst. Mun það skila sér í auknum viðskiptum og lægra vöruverði til neytenda,“ segir í nefndarálitinu.
Áhyggjur af stöðu mannréttindamála
Í umræðum á Alþingi í dag og í vinnu utanríkismálanefndar hafa þingmenn lýstu áhyggjum af stöðu mannréttindamála í Kína. Þeir þingmenn sem lýstu áhyggjum sínum í dag voru meðal annars Árni Þór Sigurðsson, Óttar Proppé og Birgitta Jónsdóttir. Annarsvegar sneri umræðan að mannréttindabrotum sem framin eru gagnvart Tíbetum og hins vegar brotum á vinnumarkaðslöggjöf.
Yfirlýsingin tryggir vettvang til að taka upp hver þau mál sem stjórnvöld telja mikilvægt að ræða, en gert er ráð fyrir samráðsfundum annað hvert ár. Samráðið tekur m.a. til mannréttindamála, en í yfirlýsingunni er ítrekað að báðir aðilar framfylgja þeim hugsjónum sem Mannréttindayfirlýsing Sameinuðu þjóðanna og alþjóðlegir mannréttindasáttmálar fela í sér og að ríkin muni efla og vernda mannréttindi með virkum hætti.
Forsætisráðherrar Íslands og Kína hafa gefið út sameiginlega yfirlýsingu um reglubundið pólitískt samráð samhliða undirritun fríverslunarsamningsins. Í nefndaráliti segir að yfirlýsingin tryggi vettvang til að taka upp hver þau mál sem stjórnvöld telja mikilvægt að ræða, en gert sé ráð fyrir samráðsfundum annað hvert ár. „Samráðið tekur m.a. til mannréttindamála, en í yfirlýsingunni er ítrekað að báðir aðilar framfylgja þeim hugsjónum sem Mannréttindayfirlýsing Sameinuðu þjóðanna og alþjóðlegir mannréttindasáttmálar fela í sér og að ríkin muni efla og vernda mannréttindi með virkum hætti,“ segir í nefndaráliti Allsherjarnefndar.
Ekki kveðið á um frjálsa för fólks
Í umræðum um málið á Alþingi í dag sagði Birgir Ármannsson að ekki væri verið að opna fyrir frjálsa för fólks. Í nefndaráliti segir að nefndin hafi kannað sérstaklega hvaða áhrif samningurinn kynni að hafa á mögulegan innflutning vinnuafls. Af þeirri könnun er ljóst að skuldbindingar Íslands eru í samræmi við það sem gert hefur verið í öðrum fríverslunarsamningum og rúmast innan gildandi laga og reglna á Íslandi. Í þeim er aldrei samið um frjálsa för fólks, líkt og um ræðir á grundvelli EES-samningsins.