Olíuverð á heimsmarkaði hefur ekki verið hærra í krónum talið undanfarna tvo áratugi eftir linnulitla hækkun frá haustdögum í fyrra.Þetta segir í Morgunkorni greiningar Íslandsbanka.

Umfjöllun greiningar:

„Olíuverð hefur hækkað lítillega það sem af er morgni á Evrópumarkaði og kostar tunna af Brent-olíu nú 106,5 USD þegar þetta er ritað (kl.11:00). Síðustu vikur hefur óróinn í nokkrum N-Afríkulöndum verið helsti drifkraftur snarprar hækkunar á olíuverði, og sér ekki fyrir endann á þeirri þróun. Líbýa, sem nú rambar á barmi borgarastyrjaldar, er 17. stærsti olíuframleiðandi heims. Nemur dagleg olíuframleiðsla Líbýumanna 1,6 milljónum tunna, sem samsvarar 2% af heimsframleiðslu. Þessa dagana flýja erlendir starfsmenn olíufyrirtækja hins vegar landið hver sem betur getur og óvíst er hversu mikið olíuframleiðsla landsins muni skaðast vegna þessa, en framleiðslan hefur þegar dregist saman um 300.000 tunnur á dag. Olíumálaráðherra Saudi Arabíu lét hins vegar hafa eftir sér að OPEC-ríkin myndu auka við framleiðslu sína ef þörf krefur vegna ástandsins í Líbýu.

Seðlabankar milli steins og sleggju
Brent-olía hefur nú hækkað um u.þ.b. 12.5% það sem af er ári, en olía á Bandaríkjamarkaði hefur hins vegar aðeins hækkað um 5%, enda áhrif af minna olíuframboði frá N-Afríku ekki eins sterk vestan hafs. Ýmsir á markaði eru þó farnir að bera saman þróunina nú við það sem gerðist fyrir tæpum þremur árum síðan. Þá hækkaði olíuverð hratt og náði hámarki í ríflega 140 USD/tunnan um það leyti sem alþjóðlega fjármálakreppan skall á af fullum þunga síðsumars.

Hækkun orkuverðs og annarra hrávara undanfarið setur raunar seðlabanka iðnríkja í nokkuð snúna stöðu. Hjá flestum þeirra eru stýrivextir nálægt sögulegu lágmarki á sama tíma og verðbólguþrýstingur hefur aukist verulega. Sá verðbólguþrýstingur er hins vegar ekki til marks um mikinn gang í efnahagslífinu, heldur hafa framangreindar hækkanir í rauninni þveröfug áhrif á hjól efnahagslífsins. Því kunna seðlabankar að gera illt verra ef þeir bregðast við slíkri kostnaðarverðbólgu með hækkun vaxta og slá þannig enn frekar á þann hægfara bata sem hefur í besta falli látið á sér kræla í flestum þróuðum ríkjum undanfarið.

Hefur talsverð áhrif á neysluverð
Miðað við núverandi gengi USD gagnvart krónunni kostar Brent-olía nú rúmlega 12.400 kr. hver tunna á erlendum markaði. Til samanburðar fór verðið í krónum talið lægst í tæpar 1.800 kr. á tunnuna á vordögum árið 2003. Það er því ekki að undra að verð á eldsneyti hafi hækkað verulega hér á landi undanfarið. Algengt verð á lítra af 95 oktana bensíni í sjálfsafgreiðslu er nú 223 kr. en var 208 kr. um síðustu áramót. Hér verður raunar einnig að taka í reikninginn að opinber gjöld á eldsneyti hækkuðu nokkuð um áramótin. Bensín hefur því hækkað um ríflega 7% frá áramótum og svipaða sögu má segja af þróun díselolíuverðs. Þar sem eldsneyti vegur tæplega 6% af vísitölu neysluverðs (VNV) hefur hækkun af þessari stærðargráðu töluverð áhrif á verðbólguþróun. Þannig hefur eldsneytishækkunin frá áramótum hækkað VNV um 0,4%, og eru þá ótalin þau óbeinu áhrif sem skapast af hærri flutnings- og framleiðslukostnaði.“