Félag atvinnurekenda vekur athygli á því að ákvæði í 12. gr. nýs búvörusamnings um starfsskilyrði nautgriparæktar gætu farið í bága við EES-samninginn og bakað ríkinu skaðabótaskyldu í framtíðinni, fari svo að Alþingi staðfesti samninginn. Í 12. gr. segir:

  1. Afurðastöðvum verður heimilað að verðleggja mjólk til framleiðenda og ákvarða heildsöluverð á mjólkurafurðum. Þó skal opinber aðili ákveða lágmarksverð til framleiðenda fyrir mjólk innan greiðslumarks fram til 1. janúar 2021, sem byggi á skilgreindri vísitölu framleiðslukostnaðar og upplýsingum um afkomu bænda.
  2. Afurðastöð sem tekur á móti að minnsta kosti 80% mjólkur verður gert skylt að safna mjólk frá framleiðendum um land allt og greiða þeim sama verð óháð búsetu. Þá verður slíkri afurðastöð skylt að selja afurðir á sama heildsöluverði hvar sem er á landinu. Einnig að selja öðrum vinnsluaðilum tiltekið magn af mjólk og mjólkurafurðum til frekari vinnslu samkvæmt verðskrá sem opinber aðili staðfestir.
  3. Opinber aðili skal setja markaðsráðandi afurðastöð tekjumörk á innlendum markaði. Tekjumörk skulu taka mið af breytilegum og föstum kostnaði auk arðsemi sem skilgreind er af opinberum aðila. Bókhaldslegur aðskilnaður skal vera á innlendri og erlendri starfsemi markaðsráðandi afurðastöðvar.

Í röksemdum sínum bendir FA meðal annars á erindi Dr. Gjermund Mathiesen, yfirmanns samkeppnismála hjá Eftirlitsstofnun EFTA (ESA) á opnum fundi í Reykjavík sem haldinn var þann 18. febrúar sl. þar sem hann deildi þeirri afstöðu ESA að ákveðnar mjólkurvörur, einkum rjómi, skyr og jógúrt, heyrðu undir samkeppnisákvæði samningsins um Evrópskt efnahagssvæði.

Í minnisblaði sem FA sendi til fjárlaganefndar segir:

„Ef það verðsamráð sem þarna um ræðir reynist ólögmætt blasir við að það muni skapa ríkinu skaðabótaskyldu enda er fullljóst að íslenska ríkið er grandsamt um þetta ólögmæti og hefur í raun látið það sig engu varða. Þessum upplýsingum er hér með komið á framfæri við Alþingi og er það upplýst um þessa stöðu áður en að þessi samningur er fullnustaður. Þar með mun íslenska ríkið ekki, þegar fram líða stundir, geta látið sem svo að það hafi verið grandlaust um þessa stöðu eða að ólögmæt háttsemi þess sé óviljaverk.“

Páll Rúnar Mikael Kristjánsson hrl. sem er lögmaður FA, segir einnig að þetta sæti ákveðinni furðu:

„Við því mætti með réttu búast að ábendingar svo áhrifamikils aðila séu teknar til gaumgæfilegrar skoðunar. Ef í ljós kemur að þetta verðsamráð er í reynd ólögmætt þá blasir við að þeir sem eru að greiða of hátt verð á grundvelli þess kunna að eiga bótakröfu á hendur þeim sem stunda þetta samráð. Þá væri ríkið þar fyrir utan mögulega orðið einhvers konar hlutdeildarmaður í samkeppnislagabroti sem er stórfurðuleg staða.“

Fulltrúar FA vísa því á bug að samráð hafi verið haft við félagði, en Sigurður Ingi Jóhannsson landbúnaðarráðherra hélt því nýlega fram á Alþingi. „Þegar Sigurður Ingi Jóhannsson landbúnaðarráðherra segir í ræðustól Alþingis að haft hafi verið samráð við ýmsa aðila við gerð búvörusamninganna, þar með talið Félag atvinnurekenda, er það augljóslega útúrsnúningur,“ segir í minnisblaði FA. „FA og fleiri samtök voru upplýst um stöðu mála í mjög grófum dráttum, en þeim ekki gefið tækifæri til að hafa nein áhrif á efni samninganna.“