Eva Björk Ægisdóttir
Auknar framkvæmdir sem stjórnvöld boðuðu til að bregðast við niðursveiflu í hagkerfinu, og juku svo við vegna áhrifa kórónuveirufaraldursins, hafa látið bíða eftir sér, sem og aukið fjármagn úr bönkunum. Verktakar í íbúðabyggingum færa sig í útboðsverkefni og auka samkeppni um þau, meðan íbúðaleigufélög fyrir sértæka hópa taka yfir.
Sigurður R. Ragnarsson, forstjóri Íslenskra aðalverktaka, segir töluvert framboð á verkefnum hafa komið fram í byggingabransanum síðustu vikur, en aðrir forystumenn verktaka segja biðina eftir innviðaverkefnum hins opinbera tilfinnanlega.
Á mánudag voru útboðsgögn vegna uppsteypu 69 þúsund fermetra meðferðarkjarna Landspítalans loks afhent, en beðið hefur verið í ofvæni eftir að útboð hefjist á þessu um 60 milljarða króna heildarverkefni, en sama dag hófst útboð skrifstofuhúsnæðis Alþingis.
„Töluverð áherslubreyting er að verða á markaðnum, verktakabransinn er að fara meira yfir í innviðaverkefni, frá íbúðabyggingum yfir í vegagerð og styrkingu á orkuflutningskerfinu, sem við sáum einmitt bresta í síðasta vetur. Hins vegar hafa verkefni í íbúðabyggingum verið að dragast saman og erfiðara að setja ný í gang, þar sem bankastofnanir hafa verið að herða kröfur um eigið fé og draga saman seglin," segir Sigurður.
„Þetta bitnar mest á verkefnum á höndum einkaaðila, svo skortur gæti myndast á millidýru og ódýru húsnæði á almennum markaði. Á sama tíma eru íbúðaleigufélög fyrir sértæka hópa eins og Bjarg að byggja á fullu. Síðan fóru verkefni í ferðaþjónustu niður í núll á einu vetfangi, en áður voru fjármálastofnanir byrjaðar að halda að sér höndum í fjármögnun. Með falli Wow var að mestu leyti hætt að lána í ferðaþjónustuverkefni, en með Covid verður síðan bara algert stopp."
Sigurður, sem jafnframt er varaformaður stjórnar Samtaka iðnaðarins, segir að þarna sé hagkerfið að virka, það er að ríkið stígi inn í þegar niðursveifla verði til að jafna út hagsveifluna. Spurður hvort það hafi ekki gegnumgandandi frekar ýkt hagsveifluna því ríkið sé svo lengi að stíga inn í svarar hann því játandi.
„Jú, ríkið hefur verið of seint að grípa inn í, í gegnum tíðina, en ég er að vonast eftir því að í þetta sinn verði þetta ekki þannig. Að minnsta kosti er búið að setja inn mikið af verkefnum undanfarna mánuði en síðan á eftir að koma í ljós hvað gerist með þessa 50 milljarða til viðbótar sem var lofað í kjölfar Covid. Loforð er eitt, annað er hversu fljótir menn eru að koma verkefnunum út á markaðinn og það er eftir að koma í ljós með efndirnar," segir Sigurður.
„Ég varaði við áhættunni af offjárfestingu í ferðaþjónustu fyrir tveimur til þremur árum, þá var ég reyndar ekki með heimsfaraldur í huga, en kannski hryðjuverk eða eldgos sem gæti sett þennan bransa á hliðina einn, tveir og þrír. Við ákváðum að verða ekki mjög stórir í þessu en engu að síður þá er ferðamannabransinn það stór í okkar iðnaði að gátum ekki haldið okkur algerlega fyrir utan.
Kosturinn við að vera í jafnfjölbreyttum verkefnum eins og við er að þegar gefur á bátinn á einu sviði, þá getum við fært okkur í annað, úr húsbyggingum í háspennulínur eða vegagerð, sem ekki allir hafa kost á. Verktakafyrirtæki sem hafa sérhæft sig í að byggja og selja íbúðir hafa verið að líða fyrir ástandið í hagkerfinu og vaxtalækkunin undanfarið virðist ekki hafa virkað sem skyldi og skilað sér nægilega út á markaðinn. Fyrirtæki sem hafa kannski óseldar íbúðir fyrir hundruð milljarða gætu því verið í veikari stöðu til að fara aftur af stað í framkvæmdir því eigið fé hefur farið í fjármagnskostnað af þessum óseldu íbúðum."
Nánar má lesa um málið í Viðskiptablaðinu. Áskrifendur geta nálgast blaðið undir Tölublöð, aðrir geta gerst áskrifendur hér.
