Framtíðarsýn Ljósleiðarans

Kaup Ljósleiðarans á stofnneti Sýnar fyrir þrjá milljarða króna vekur upp margar áleitnar spurningar sem eðlilegt er að fá svör við í ljósi eignarhalds félagsins. Engum þeirra hefur verið svarað á vettvangi borgarmálanna en Ljósleiðarinn er sem kunnugt er dótturfélag Orkuveitu Reykjavíkur. Fleiri spurningar vakna svo við lestur viðtals við Erling Freys Guðmundssonar, framkvæmdastjóra Ljósleiðarans, sem birtist í þessari útgáfu Viðskiptablaðsins.

Hin augljósa spurning er af hverju fyrirtæki í eigu Reykjavíkurborgar sé að kaupa ljósleiðara úti á landi af einkafyrirtæki sem skráð er í Kauphöllina. Erling Freyr segir að þetta sé til þess að bregðast við breytingum á fjárskiptamarkaði vegna Ardian á Mílu fyrr á þessu ári. Byggja þurfi Ljósleiðarann upp um allt land til þess að keppa við sterkan aðila. Eiga útsvarsgreiðendur í Reykjavík ekki skilið að fá svar við þeirri spurningu hvers vegna þeir eiga að taka að sér fjárhagslega áhættu af samkeppni á markaði sem er staddur víðs fjarri kjarnastarfsemi Ljósleiðarans sem er að þjónusta íbúa á suðvesturhorninu.

Heiðar Guðjónsson, sem var einn af helstu eigendum, stjórnarformaður og síðar framkvæmdastjóri Sýnar lét ítrekað hafa eftir sér að ljósleiðaratæknin væri á útleið. Má ekki gera þá kröfu á þá sem fara með stjórn Ljósleiðarans fyrir hönd borgarbúa útskýri hvers vegna þeir telja Heiðar hafa rangt fyrir sér í þessum efnum? Rétt er að benda á að fjárfesting evrópsks innviðafjárfestis í Mílu er ekki vísbending um komandi uppgrip í rekstri ljósleiðara. Uppgrip sem fyrirtæki á vegum borgarinnar getur ekki látið sér úr greipum renna. Fjárfestingin er til komin vegna þess að slíkum innviðafjárfestum hentar rekstur slíkra kerfa sem gefa hóflega en stöðuga ávöxtun til lengri tíma.

Eins og sést á árshlutareikningi Ljósleiðarans er félagið skuldsett. Heildarskuldir eru tæplega 17 milljarðar króna. Fram kemur í árshlutareikningnum að lán að fjárhæð 13 milljarðar króna eru með tilteknum fjárhagsskilyrðum sem snúa að hlutföllum endurgreiðslutíma lána miðað við EBITDA og vaxta sem hlutfall af EBITDA. Einnig er horft til þess að markmið áætlana séu innan ákveðinna vikmarka eða 11 milljarða króna sé miðað við ársbyrjun í fyrra.

Samkvæmt árshlutareikningnum var helmingur skulda Ljósleiðarans verðtryggður um mitt ár í fyrra. Síðan þá hefur verðbólga verið viðvarandi og ljóst er að það hefur leikið fjárhag fyrirtækisins grátt rétt eins og eigandann. Upplýst hefur verið að Ljósleiðarinn tók þriggja milljarða lán til að fjármagna kaupin af innviðum Sýnar. Verðbólga er nú um 9%. Á hvaða kjörum er það lán tekið? Sú staðreynd að Reykjavíkurborg fjármagnaði 1,5 milljarða á dögunum á 2,88% verðtryggðum vöxtum bendir til þess að lánið sem Ljósleiðarinn tók sé íþyngjandi fyrir reksturinn. Rétt er að taka fram að framkvæmdastjórinn segir í ofangreindu viðtali að lánið sé á „ágætis kjörum“ en hann hefði verið til í að „kjörin væru hagstæðari“.

Fram hefur komið að stjórnendur og þeir sem fara með vald eigenda Ljósleiðarans stefni á hlutafjáraukningu og til greina komi að selja 40% hlut í þessu dótturfélagi Orkuveitunnar. Þrátt fyrir að slíkt myndi vissulega styrkja stoðir Ljósleiðarans má velta fyrir sér hversu áhugavert það væri fyrir einkafjárfesta eða þá stofnanafjárfesta að vera minnihlutaeigandi í félaginu á móti Reykjavíkurborg.

Að sama skapi er rétt að rifja upp að það er ekki svo langt síðan dótturfélag í eigu Orkuveitunnar var komið í samkrull með einkafjárfestum um útrás og strandhögg með fyrirhugaðri sameiningu Reykjavík Energy Invest og Geysis Green Energy. Þau áform runnu út í sandinn með töluverðum hvelli. Sporin ættu að hræða útsvarsgreiðendur í Reykjavík í þessum efnum.

Engum þeirra hefur verið svarað á vettvangi borgarmálanna en Ljósleiðarinn er sem kunnugt er dótturfélag Orkuveitu Reykjavíkur. Fleiri spurningar vakna svo við lestur viðtals við Erling Freys Guðmundssonar, framkvæmdastjóra Ljósleiðarans, sem birtist í þessari útgáfu Viðskiptablaðsins.

Hin augljósa spurning er af hverju fyrirtæki í eigu Reykjavíkurborgar sé að kaupa ljósleiðara úti á landi af einkafyrirtæki sem skráð er í Kauphöllina. Erling Freyr segir að þetta sé til þess að bregðast við breytingum á fjárskiptamarkaði vegna Ardian á Mílu fyrr á þessu ári. Byggja þurfi Ljósleiðarann upp um allt land til þess að keppa við sterkan aðila. Eiga útsvarsgreiðendur í Reykjavík ekki skilið að fá svar við þeirri spurningu hvers vegna þeir eiga að taka að sér fjárhagslega áhættu af samkeppni á markaði sem er staddur víðs fjarri kjarnastarfsemi Ljósleiðarans sem er að þjónusta íbúa á suðvesturhorninu.

Heiðar Guðjónsson, sem var einn af helstu eigendum, stjórnarformaður og síðar framkvæmdastjóri Sýnar lét ítrekað hafa eftir sér að ljósleiðaratæknin væri á útleið. Má ekki gera þá kröfu á þá sem fara með stjórn Ljósleiðarans fyrir hönd borgarbúa útskýri hvers vegna þeir telja Heiðar hafa rangt fyrir sér í þessum efnum? Rétt er að benda á að fjárfesting evrópsks innviðafjárfestis í Mílu er ekki vísbending um komandi uppgrip í rekstri ljósleiðara. Uppgrip sem fyrirtæki á vegum borgarinnar getur ekki látið sér úr greipum renna. Fjárfestingin er til komin vegna þess að slíkum innviðafjárfestum hentar rekstur slíkra kerfa sem gefa hóflega en stöðuga ávöxtun til lengri tíma.

Eins og sést á árshlutareikningi Ljósleiðarans er félagið skuldsett. Heildarskuldir eru tæplega 17 milljarðar króna. Fram kemur í árshlutareikningnum að lán að fjárhæð 13 milljarðar króna eru með tilteknum fjárhagsskilyrðum sem snúa að hlutföllum endurgreiðslutíma lána miðað við EBITDA og vaxta sem hlutfall af EBITDA. Einnig er horft til þess að markmið áætlana séu innan ákveðinna vikmarka eða 11 milljarða króna sé miðað við ársbyrjun í fyrra.

Samkvæmt árshlutareikningnum var helmingur skulda Ljósleiðarans verðtryggður um mitt ár í fyrra. Síðan þá hefur verðbólga verið viðvarandi og ljóst er að það hefur leikið fjárhag fyrirtækisins grátt rétt eins og eigandann. Upplýst hefur verið að Ljósleiðarinn tók þriggja milljarða lán til að fjármagna kaupin af innviðum Sýnar. Verðbólga er nú um 9%. Á hvaða kjörum er það lán tekið? Sú staðreynd að Reykjavíkurborg fjármagnaði 1,5 milljarða á dögunum á 2,88% verðtryggðum vöxtum bendir til þess að lánið sem Ljósleiðarinn tók sé íþyngjandi fyrir reksturinn. Rétt er að taka fram að framkvæmdastjórinn segir í ofangreindu viðtali að lánið sé á „ágætis kjörum“ en hann hefði verið til í að „kjörin væru hagstæðari“.

Fram hefur komið að stjórnendur og þeir sem fara með vald eigenda Ljósleiðarans stefni á hlutafjáraukningu og til greina komi að selja 40% hlut í þessu dótturfélagi Orkuveitunnar. Þrátt fyrir að slíkt myndi vissulega styrkja stoðir Ljósleiðarans má velta fyrir sér hversu áhugavert það væri fyrir einkafjárfesta eða þá stofnanafjárfesta að vera minnihlutaeigandi í félaginu á móti Reykjavíkurborg.

Að sama skapi er rétt að rifja upp að það er ekki svo langt síðan dótturfélag í eigu Orkuveitunnar var komið í samkrull með einkafjárfestum um útrás og strandhögg með fyrirhugaðri sameiningu Reykjavík Energy Invest og Geysis Green Energy. Þau áform runnu út í sandinn með töluverðum hvelli. Sporin ættu að hræða útsvarsgreiðendur í Reykjavík í þessum efnum.