Orkumál í Evrópu eru á fleygiferð. Deila Rússa og Úkraínumanna um við skipti með gas hefur sett orkumál í Evrópu í nýtt samhengi. Orku öryggi er ofar á lista ESB en oft áður. Til að bregðast við hefur ESB sett á fót Orkusamband Evrópu og sett á fót áætlun ESB um orku öryggi. Markmiðið með þessum aðgerðum er að auka orkuframleiðslu, auka fjölbreytni í orkugjöfum og stuðla að aukinni nýtingu endurnýjanlegra orkugjafa. Þessar breytingar skapa tækifæri fyrir íslensk fyrirtæki.
Í síðustu viku setti ESB í fyrsta skipti fram stefnu í húshitun, en rúmlega helmingur af heildarorkunotkun ESB fer til húshitunar. Kjarninn er þessi: ESB horfir í auknum mæli til endurnýjanlegra orkugjafa til framtíðar. Langtímastefnan er að draga úr vægi jarð efnaeldsneytis við að halda hita á Evrópubúum. Slagorð stefnunnar er í takt við áherslubreytingu sem er að verða á heimsvísu: „Heating Homes, not the planet“ — hnyttið, ekki satt?
Þessi áhersla er í samræmi við þróun um allan heim, að borgir og bæir skipti sköpum í baráttunni gegn hlýnun loftslags. Áhersla er lögð á að minnka útblástur og nýta staðbundna endurnýjanlega orku og húshitun heimila hefur verið sett í forgang.
Það eru því að skapast tækifæri fyrir íslenska orkuiðnaðinn á heimsvísu. Sér í lagi á Evrópumörkuðum á sviði húshitunar með jarðvarma. Samkvæmt úttekt European Geothermal Energy Council búa a.m.k. 25% af íbú um ESB á svæðum þar sem jarð varmi til húshitunar er til staðar. Í Evrópu eru 10.000 hitaveitur, þar af um 250 jarðvarmaveitur. Flestar þessara hitaveitna eru annars vegar á Norðurlöndunum og hins vegar í löndum Austur-Evrópu. Þarna liggja tækifæri okkar. Flestar þessara hitaveitna eru knúnar áfram með gasi eða kolum. Já, þið lásuð rétt. Á mörgum þessara staða er sannkallað dauðafæri að nýta þessar hitaveitur og dreifikerfi áfram en nota hitaveituvatn í stað jarð efnaeldsneytis.
Þessi þróun er þegar komin á fulla ferð. Sem dæmi settu Frakkar nýlega það markmið að auka jarðvarmauppbyggingu til húshitunar, en veitan í París er orðin stærsta veitan í Evrópu og þjónar því fleiri notendum en jarðvarmaveitan í Reykjavík. Orkufyrirtæki í Frakklandi tóku strax við sér og kynna nú jarðvarma sem umhverfisvæna lausn til húshitunar um alla Evrópu.
Íslenski orkuiðnaðurinn hefur margt fram að færa þegar kemur að jarðvarmauppbyggingu til húshitunar. Sér í lagi við rekstur jarðvarmaveitna og við mat á hvernig hagkvæmast er að nýta jarðvarmann til lengri tíma. Hér er einnig mikil þekking á hönnun hitaveitna og dreifikerfa og þessa þekkingu verðum við að nýta á erlendri grundu.
Áform eru uppi hjá ESB að nýta hluta af hinum svokallaða Juncker-sjóði til að fjármagna hina nýju áherslu í húshitun og kælingu. Hann er risavaxinn að stærð, rétt um 22 milljarðar evra en áætlað er að sjóðurinn virki 300 milljarð ar evra í heildarfjárfestingu. Íslensk fyrirtæki munu geta sótt fjármagn til þessarar uppbyggingar. Í gegnum Uppbyggingarsjóð EFTA sem Ísland er aðili að, gæti Ísland einnig boðið upp á að fjármagna jarðvarmaverkefni til húshitunar í Austur-Evrópu. Sjóðurinn hefur rekið áætlanir í Ungverjalandi og Rúmeníu sem styrktu jarðvarmaverkefni til húshitunar. Samningaviðræður vegna næsta tímabils sjóðsins byrja síðar á þessu ári og því er til mikils að vinna að setja upp áætlanir í fleiri löndum. Það er ljóst að mikil tækifæri eru að skapast á Evrópumörkuðum fyrir íslenskan orkuiðnað. Ísland getur fært löndum ESB þekkingu á nýtingu jarðvarma til húshitunar og boðið fram styrki til uppbyggingarinnar sem er góður díll fyrir alla. Nýtum þessi tækifæri til fulls.
Höfundur er ráðgjafi og eigandi NAVIGO ráðgjafar, hún er sérfræðingur í orkustefnu Evrópusambandsins og starfaði í um áratug hjá EFTA í Brussel.