Nú stendur yfir græn iðnbylting sem miðar að því að draga úr losun gróðurhúsalofttegunda. Ólíkt öðrum iðnbyltingum þá er græna iðnbyltingin upphaflega að frumkvæði stjórnvalda. Aðrar iðnbyltingar hafa orðið vegna tækninýjunga sem hafa falið í sér aukna framleiðni og þar með voru efnahagslegir hvatar til umbreytinga. Með fjárfestingum var hægt að auka afköst og umbylta fyrri verkháttum. Í þessu fólust miklir hvatar og ekki þurfti atbeina stjórnvalda til aðgerða. Að þessu sinni er staðan önnur. Til að uppfylla metnaðarfull markmið, markmið sem hafa orðið metnaðarfyllri með tímanum í takt við mikilvægi viðfangsefnisins, þarf að þróa hagkvæmar lausnir sem færa okkur nær markmiðunum.

Stjórnvöld hafa sett metnaðarfull markmið um kolefnishlutleysi og að Ísland verði óháð jarðefnaeldsneyti árið 2040. Það er atvinnulífsins að finna bestu lausnirnar til að uppfylla markmiðin og ráðast í aðgerðir til að draga úr losun í starfsemi fyrirtækja. En til að flýta þessari þróun þurfa stjórnvöld að móta rétta umgjörð með því að setja hvata til nýsköpunar og fjárfestinga í nýrri tækni auk þess að stuðla að orkuskiptum.

Það verður ekki framhjá því litið að stærsta einstaka viðfangsefnið í átt að kolefnishlutleysi og að Ísland verði óháð jarðefnaeldsneyti eru orkuskipti. Til Íslands er flutt olía fyrir um 100 milljarða á ári og hún er brennd til að skapa hér verðmæti. Það felast mikil tækifærið í því að framleiða eldsneyti innanlands og verða um leið sjálfstæð í orkumálum. Með því að vera í fararbroddi í þriðju orkuskiptunum, rétt eins og við vorum í fararbroddi við nýtingu jarðvarma, verður til þekking hér sem verður eftirsótt víða um heim með tilheyrandi verðmætasköpun auk þess sem við hjálpum öðrum að ná sínum metnaðarfullu markmiðum í loftslagsmálum.

Hægt er að horfa til þess að sú þekking sem hefur orðið til hér á landi á síðustu áratugum í því að beisla vatnsafl og nýta jarðvarma hefur nýst í að minnsta kosti 45 löndum í öllum heimsálfum. Þannig hafa íslensk fyrirtæki haft áhrif og hjálpað öðrum að ná sínum markmiðum um minni kolefnislosun um leið og ný verðmæti eru sköpuð hér á landi. Góð dæmi um lausnir sem geta skipt sköpum er tækni Carbfix við kolefnisföngun og -förgun þar sem kolefni umbreytist í stein og byltingarkenndar aðferðir við framleiðslu á kolefnislausu áli og ammóníaki þar sem yfir hundrað ára gömlum efnaferlum er umbylt í þágu loftslagsmála.

Sjálfstæði í orkumálum er bæði spennandi og raunhæf framtíðarsýn en grunnforsenda þess að hún verði að veruleika er aukin orkuöflun innanlands. Í nýlegri skýrslu sem starfshópur vann fyrir ráðherra orkumála kemur fram að til þess að uppfylla þarfir samfélagsins um orku, ná fullum orkuskiptum og viðhalda útflutningi og verðmætasköpun til framtíðar þurfi að auka innlenda orkuöflun um ríflega 120% á næstu 18 árum. Þetta eru skýr skilaboð um að við þurfum að hefjast handa strax og taka nauðsynleg skref í átt að kolefnishlutleysi og fullum orkuskiptum. Það tekur mörg ár að afla nýrrar orku og áður en við vitum af verður árið 2040 komið - og farið. Verkefni orkufyrirtækjanna er að afla meiri orku, annarra fyrirtækja er að vinna að þróun nýrra lausna og að fjárfesta í þeim.

Sex samtök atvinnugreina tóku höndum saman á síðasta ári og unnu Loftslagsvegvísi atvinnulífsins í samstarfi við Grænvang. Þar eru sett fram markmið eftir einstökum greinum, staðan er kortlögð og bent á helstu áskoranir sem koma í vegi fyrir frekari árangur í loftslagsmálum. Þessi útgáfa var fyrsta skrefið á langri leið en þó mikilvægt skref. Stjórnvöld hafa nú boðað atvinnugreinaskipta nálgun í loftslagsáætlun sinni að danskri fyrirmynd. Það er áhugaverð nálgun og óskandi að verkefnið fari vel saman við þá vinnu sem atvinnulífið hefur þegar hafið.

Þau eru mörg dæmin um árangur íslenskra fyrirtækja við að draga úr losun gróðurhúsalofttegunda og minnka þannig kolefnislosun í sinni starfsemi. Sum hafa þegar náð kolefnishlutleysi, önnur hafa sett sér markmið og vinna að þeim, enn önnur hafa farið í þróunarverkefni til að finna lausnir sem draga úr kolefnislosun. Með þessu öllu er lagður grunnur að frekari árangri á þeirri grænu vegferð sem hafin er og ljóst að atvinnulífið ætlar svo sannarlega ekki að láta sitt eftir liggja í grænni iðnbyltingu. Með góðu samstarfi stjórnvalda og atvinnulífs vinnast sigrar. Þeir sigrar geta orðið stórir þegar fram í sækir.

Höfundur er framkvæmdastjóri Samtaka iðnaðarins.