„Síðastliðinn mánudag voru fimm ár liðin frá ógeðfelldri atkvæðagreiðslu á Alþingi. Pólitísk hefnigirni og heift náði yfirhöndinni í þingsal 28. september 2010 þegar 33 þingmenn samþykktu að ákæra Geir H. Haarde og stefna honum fyrir landsdóm. Með strategískri og hannaðri atkvæðagreiðslu var tryggt að aðeins einn maður – fyrrverandi forsætisráðherra og formaður Sjálfstæðisflokksins – yrði dreginn fyrir dóm.“

Á þessum orðum hefst grein Óla Björns Kárasonar, varaþingmanns Sjálfstæðisflokksins, í Morgunblaðinu þar sem hann rifjar upp samþykkt meirihluta Alþingis þess efnis að draga Geir H. Haarde, fyrrverandi forsætisráðherra, fyrir landsdóm. Í greininni rifjar Óli Björn upp hverjir stóðu að baki upphaflegri tillögu málsins, atkvæðagreiðsluna um hana og hvernig einstakir þingmenn höguðu atkvæðum sínum.

Fjórir flutningsmenn enn á þingi

Í upphafi var lagt til að fjórir fyrrverandi ráðherrar yrðu dregnir fyrir landsdóm; Geir H. Haarde, Ingibjörg Sólrún Gísladóttir, Árni M. Mathiesen og Björgvin G. Sigurðsson. Óli Björn bendir á það í grein sinni að fjórir af fimm flutningsmönnum tillögunnar sitji enn á þingi. Það eru Sigurður Ingi Jóhannsson og Eygló Harðardóttir frá Framsóknarflokki, Lilja Rafney Magnúsdóttir frá Vinstri grænum og Birgitta Jónsdóttir frá Pírötum. Atli Gíslason, fyrrum þingmaður Vinstri grænna, var fimmti flutningsmaðurinn. Sigurður Ingi vildi hins vegar síðar afturkalla ákæruna.

Þá bendir Óli Björn á að af þeim 33 þingmönnum sem greiddu atkvæði með ákærunni á hendur Geir sitji 14 enn á þingi sem aðalmenn en nokkrir séu varamenn. „Atkvæðagreiðslan er eitt og furðulegra en hættulegar hugmyndir sumra þingmanna um réttarríki eru sérkafli sem vikið verður að síðar,“ segir Óli Björn.

„Strategísk atkvæðagreiðsla“

Óli Björn dregur fram í grein sinni hvernig atkvæði voru greidd til þess að tryggja að forsætisráðherrann fyrrverandi stæði einn frammi fyrir landsdómi.

„Eftirtaldir þingmenn (allir í Samfylkingunni) studdu ákæruna gegn Geir en lögðust gegn því að ákæra Ingibjörgu Sólrúnu:

  • Ólína Þorvarðardóttir,
  • Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,
  • Skúli Helgason,
  • Helgi Hjörvar.

Eftirtaldir þingmenn (í Samfylkingunni) voru á móti því að ákæra Ingibjörgu Sólrúnu en töldu rétt að stefna Árna M. Mathiesen fyrir landsdóm:

  • Ólína Þorvarðardóttir,
  • Sigríður Ingibjörg Ingadóttir

Eftirtaldir þingmenn studdu ákæruna gegn Geir en vildu ekki ákæra Björgvin G. Sigurðsson (allir í Samfylkingunni):

  • Helgi Hjörvar,
  • Magnús Orri Schram,
  • Oddný G. Harðardóttir,
  • Skúli Helgason,
  • Valgerður Bjarnadóttir,

Mörður Árnason greiddi ekki atkvæði um ákæruna gegn Björgvin G. Sigurðssyni,“ skrifar Óli Björn.

Dómstólar eru ekki tilraunastofa

Í grein sinni fer Óli Björn yfir þær röksemdir sem einstakir þingmenn gripu til þess að verja gjörðir meirihlutans. Bendir hann meðal annars á grein sem Magnús Orri Schram, fyrrum þingmaður Samfylkingarinnar, skrifaði í Fréttablaðið þann 14. maí 2011. Þar sagði Magnús Orri að með samþykkt ákærunnar væri ekki sagt fyrir um sekt eða sakleysi, enda væri það landsdóms að komast að efnislegri niðurstöðu. Hann bæri fullt traust til þess að Geir nyti sanngjarnrar og réttlátrar málsmeðferðar og málinu lyki með efnislega réttri niðurstöðu.

Óli Björn segir að ranghugmyndin um meginreglu réttarríkisins, sem birtist í orðum Magnúsar Orra, sé ógnvekjandi.  „Enginn á að sæta ákæru nema því aðeins að ákæruvaldið (í þessu tilfelli var það Alþingi) sé sannfært um að viðkomandi hafi í raun brotið lög og að meiri líkur en minni séu á sakfellingu. Ákæruvaldið tekur afstöðu enda er ákvörðun um ákæru yfirlýsing um að talið sé að hinn ákærði hafi brotið lög. Dómstólar eru ekki einhver tilraunastofa líkt og nokkrir þingmenn virðast hafa haldið þegar þeir ákváðu að Geir H. Haarde skyldi mæta fyrir Landsdóm,“ segir hann.

Fengu tækifæri til að leiðrétta misgjörðir

Þá segir Óli Björn í grein sinni að þingmenn hafi fengið tækifæri til að leiðrétta misgjörðir sínar þegar Bjarni Benediktsson, formaður Sjálfstæðisflokksins, lagði fram tillögu um að ákæran gegn Geir yrði dregin til baka. Það var í desember 2011 og hafði landsdómur þegar vísað frá veigamiklum atriðum í ákærunni.

„Þá stóð fyrrverandi þingmaður Samfylkingarinnar upp og hélt því fram að með ákærunni gætu „okkar vísustu lögspekingar ákvarðað hvort fyrrverandi forsætisráðherra hefði brotið lög um ráðherraábyrgð eða ekki“. Með því að vísa málinu til Landsdóms væri ekki „sagt fyrir um sekt eða sakleysi“,“ segir Óli Björn.

Magnús Orri Schram, Eygló Harðardóttir, Birgitta Jónsdóttir og Lilja Rafney Magnúsdóttir hafi lagt fram frávísunartillögu til að koma í veg fyrir að tillaga Bjarna kæmi til lokaafgreiðslu. Það hafi tekist með stuðningi fjögurra þingmanna Samfylkingarinnar sem þó höfðu greitt atkvæði gegn málshöfðun, þeirra Guðbjarts Hannessonar, Jóhönnu Sigurðardóttur, Róberts Marshall og Sigmundar Ernis Rúnarssonar.

Þingið verður að gera hreint fyrir sínum dyrum

Óli Björn segir að meirihluti þingmanna sem kom í veg fyrir afgreiðslu á tillögu Bjarna hafi reynt að skýla sér á bak við að óeðlilegt væri að þingið væri að skipta sér af máli sem væri komið fyrir dómstól. Engu hafi skipt þótt saksóknari hefði lýst því yfir að Alþingi hefði fulla heimild til að afturkalla ákæru og ekki væri hægt að líta á það sem inngrip í störf dómstóla.

„Landsdómsmálið er sorgarsaga og það er skiljanlegt að ekki vilji allir sem þar léku stór hlutverk að sögunni sé haldið til haga. En Al- þingi kemst vart hjá því að gera ítarlega úttekt á því hvernig staðið var að verki við málshöfðun gegn fyrrverandi forsætisráðherra. Þingið verður að gera hreint fyrir sínum dyrum. Eðlilegast væri að frumkvæðið kæmi frá þeim 14 þingmönnum sem enn sitja á þingi og studdu málssóknina á hendur Geir H. Haarde. Fyrir alla færi best á því að úttektin eða rannsóknin yrði unninn af „okkar vísustu lögspekingum“,“ skrifar Óli Björn að lokum.