Í stjórnsýslukæru Samskipa til áfrýjunarnefndar Samkeppnismála er Samkeppniseftirlitið harðlega gagnrýnt fyrir að taka ekki tilliti til gengisbreytinga á evru og krónu eftir efnahagshrunið 2008 þegar eftirlitið reiknar úr verðþróun á flutningsverði.
Samkeppniseftirlitið lagði 4,2 milljarða króna stjórnsýslusekt á Samskip í fyrra fyrir m. a. að hafa hækkað flutningsverð verulega í skjóli samráðs við Eimskip.
Eimskip játaði að hafa staðið í samráði með Samskipum og lauk málinu með sátt árið 2021 en Samskip stefndi Eimskip fyrir rangar sakargiftir fyrr í mánuðinum.
Í stefnunni eru að finna dómskjöl þar sem alþjóðlegt greiningarfyrirtæki sakar SKE um að hafa ekki framkvæmt sjálfstætt hagfræðilegt mat á áhrifum viðskipta skipafélaganna t. d. í neyðarflutningum.
Annar angi málsins er þó sjóflutningsverð á tímabilinu en áður en Eimskip játaði mótmælti skipafélagið harðlega ályktunum Samkeppniseftirlitsins í andmælaskjölum.
Í kæru Samskipa til áfrýjunarnefndar er hins vegar vakin athygli á því að sjóflutningsverð, sem eru venjulega reiknuð í evrum, séu tekin saman í krónum.
„Samkeppniseftirlitið lítur alfarið fram hjá þeirri staðreynd að árið 2008 varð efnahagshrun á Íslandi þar sem íslenska krónan féll um 50% á aðeins nokkrum mánuðum. Stofnunin tekur jafnframt ekki tillit til þess að olíuverð sveiflaðist gríðarlega á þessum árum og hafði mikil áhrif á olíukostnað áfrýjanda og annarra skipafélaga,“ segir í stjórnsýslukæru Samskipa
Verðhækkun til Rúmfatalagersins 2% í evrum
Í ákvörðun eftirlitsins er til dæmis vikið að tilboði Eimskips í tilfallandi flutninga fyrir Rúmfatalagerinn í október 2009.
Eftirlitið segir að tilboðið hafi verið töluvert hærra en fyrra tilboð sem félagið gerði í flutninga Rúmfatalagersins í maí 2008 án þess þó að taka tillit til þess að krónan hrundi í millitíðinni.
„Ef sjóflutningsverð Eimskips í 40 feta gám í tilboði til Rúmfatalagersins eru virt má sjá að hækkunin frá tilboðinu í maí 2008 þar til í tilboðinu í október 2009 nam 63%. Ef sú hækkun er borin saman við breytingar á gengi íslensku krónunnar þá fór evran úr 118,1 í 184,1 á sama tíma. Sú hækkun var 64% samkvæmt gengisskráningu á vef Seðlabanka Íslands. Verðhækkunin í tilboði Eimskips í íslenskum krónum fylgdi því þeirri breytingu. Ef tilboð Eimskips er fært í evrur í báðum tilvikum þá fór það úr 398 evrum í 407 evrur, nánar tiltekið hækkun um 2%,“ segir í stjórnsýslukæru Samskipa.
„Eðli málsins samkvæmt hækkuðu þau í krónum“
Einnig er bent á að þar sem allur skipakostnaður var í erlendri mynt þurfti sjófrakt að standa undir þeim kostnaði.
„Það þarf því ekki að leita langt eftir skýringum en vitanlega henta þessar staðreyndir ekki Samkeppniseftirlitinu,“ segir í stjórnsýslukæru.
Samskip fara hörðum orðum um þá ákvörðun SKE að líta fram hjá gengisbreytingum á tímabilinu og segir skipafélagið að framferði eftirlitsins við rannsókn málsins „beri þess skýr merki að stofnunin telur sig ekki bundna af grundvallarreglum stjórnsýsluréttarins“.
Telur Samskip einnig ljóst að eftirlitið hafi brotið með „mjög grófum og alvarlegum hætti“ gegn réttmætisreglu, sannleiksreglu, hlutlægnisskyldum, jafnræðisreglu, rannsóknarreglu og meðalhófi.
„Sjóflutningsgjöld í evrum lækkuðu jafnt og þétt á hinu meinta samráðstímabili. Eðli málsins samkvæmt þá hækkuðu þau hins vegar í krónum talið. Sú hækkun var hins vegar vegna ytri aðstæðna sem hvorki áfrýjandi né Eimskip höfðu nokkuð skapaðan hlut með að gera eða gátu haft áhrif á.“
Hugmyndin er „hreinlega barnalega vitlaus“
Samskip gefa síðan lítið fyrir hugmyndir Samkeppniseftirlitsins um hvernig skipafélagið hefði átt að bregðast við á erfiðum markaði eftir efnahagshrunið.
„Samkeppniseftirlitið freistar þess, með sinni „þekktu málefnalegu nálgun“ að halda því fram að erlend skipafélög hafi brugðist öðruvísi við, lækkað verð og reynt að sækja aukið magn,“ segir í stjórnsýslukæru Samskipa.
Skipafélagið segir eftirlitið líta algjörlega fram hjá þeirri staðreynd að verðlækkun átti sér einnig stað á Íslandi á tímabilinu. Kostnaður kerfisins var skorinn niður og verðin lækkuðu.
„Erlendu félögin þurftu hins vegar ekki að glíma við gengisfall krónunnar, sem er grundvallarmunurinn. Þá er ljóst að sú hugsun Samkeppniseftirlitsins að rökrétt hefði verið að félögin myndu einfaldlega sækja aukið magn, með því að undirbjóða markaðinn í stað þess að draga úr flutningsgetu er hreinlega barnalega vitlaus,“ segir í stjórnsýslukæru Samskipa.
