Samkeppniseftirlitið hefur birt ákvörðun sína sem beinist að Hf. Eimskipafélagi Íslands rúmum 5 árum eftir að húsleit var gerð hjá Hf. Eimskipafélaginu hinu eldra, haustið 2002.

Í tilkynningu frá stjórnendur Eimskips segir að þeir undrast þann langa tíma sem stofnunin hefur tekið í þetta mál eða rúm 5 ár frá því að húsleit var framkvæmd. Loks hefur þeirri óvissu verið eytt að hluta sem varað hefur allan þennan tíma. Ákvörðunin vekur furðu og verður áfrýjað til áfrýjunarnefndar samkeppnismála. Óvíst er því hvenær lokaniðurstaða málsins mun liggja fyrir.

Málinu beint að röngum  aðila

Þegar rannsókn málsins hófst beindist hún að Hf. Eimskipafélagi Íslands hinu eldra. Nafni félagsins var síðar breytt í Burðarás hf. Sjórekstur félagsins var seldur og félagið Eimskip ehf. stofnað um þann rekstur. Burðarás hf. (áður Hf. Eimskipafélag Íslands) sem málið beindist upphaflega að var síðar skipt upp á milli Landsbanka Íslands og Straums-Burðarás og allar skyldur og réttindi þess félags skiptust á milli þeirra félaga lögum samkvæmt. Þrátt fyrir aðilaskipti að sjóflutningastarfsemi og að ný lögpersóna hafi tekið við rekstrinum, þá kaus Samkeppniseftirlitið að beina málinu gegn hinu nýja félagi í stað þess að beina kröfum sínum að þeim félögum sem yfirtóku allar skyldur þess félags sem upphaflega var til rannsóknar (Hf Eimskipafélag Íslands hið eldra.)  Eimskip telur það stangast á við lagareglur um aðild og málinu sé því ranglega beint gegn núverandi Hf. Eimskipafélagi Íslands.

Samkeppniseftirlit með málið í vinnslu í rúman hálfan áratug

Málið hófst með húsleit hjá Hf Eimskipafélagi Íslands, hinu eldra, í september 2002 og því hafa samkeppnisyfirvöld verið með málið í vinnslu í rúm 5 ár. Þessi dráttur verður að teljast mjög óeðlilegur og réttilega hefði átt að taka tillit til þessa við ákvörðun sektar en það virðist ekki hafa verið gert. Því fer fjarri að Eimskip eigi að gjalda fyrir þann langa og óeðlilega drátt sem orðið hefur á málinu af völdum Samkeppniseftirlits. Þvert á móti ætti að taka tillit til þess við sektarákvörðun. Af þessum sökum telur félagið að sektin sé ekki í nokkru samræmi við það sem eðlilegt mætti teljast.

Það er eðlileg og sanngjörn krafa í réttarríki að mál dragist ekki á langinn og er það skylda stjórnvalds á grundvelli stjórnsýslulaga að tryggja eðlilegan málshraða. Þetta á sérstaklega við í viðkvæmum málum eins og hér um ræðir.

Allir æðstu stjórnendur Hf Eimskipafélagsins, hins eldra, hafa látið af störfum

Þann langa tíma sem málið hefur verið í vinnslu hafa miklar breytingar átt sér stað, ekki bara á eignarhaldi félagsins heldur  líka í umhverfi þess og stjórnun. Þannig hafa allir æðstu stjórnendur sem voru við störf þegar  málið kom upp horfið frá störfum og aðrir komið að þ.m.t. forstjórar. Með vísan til ofangreinds má telja að forvarnargildi ákvörðunarinnar sé ekki með þeim hætti  hefði málið verið rekið á eðlilegum málshraða.

Ákvörðun Samkeppniseftirlitsins byggist á því að HF Eimskipafélag Íslands, hið eldra, hafi verið markaðsráðandi fyrir rúmum 5 árum

Félagið hefur andmælt því að hafa verið markaðsráðandi á sjóflutningamarkaði og byggir það meðal annars á tveimur greinargerðum virtra hagfræðiprófessora, þeirra Gylfa Magnússonar og Friðriks Más Baldurssonar.

Niðurstöður þeirra eru að Hf Eimskipafélag Íslands, hið eldra, hafi ekki verið markaðsráðandi á þeim tíma sem hin meintu brot tóku til. Þetta þýðir að Hf Eimskipafélag Íslands, hið eldra, gat ekki verið brotlegt eins og Samkeppniseftirlitið heldur fram, enda eru markaðyfirráð forsenda fyrir beitingu 11. gr. samkeppnislaga.