Í dag gaf alþjóðalega matsfyrirtækið Moody’s út tilkynningu um lánshæfi íslenska ríkisins.
Í ársskýrslu sinni um Ísland segir matsfyrirtækið Moody’s að landið standist mjög vel samanburð við önnur ríki sem hafa lánshæfiseinkunnirnar Aaa og Aa á marga mikilvæga mælikvarða sem notaðir eru til að meta lánshæfi, bæði talnalega og eigindlega (e. quantitative and qualitative). Þetta kemur fram á vefsíðu Seðlabankans.
„Ísland kemur betur út í ýmsum samanburði, meðal annars eru skuldir hins opinbera lágar, tekjur á mann háar, hagkerfið er sveigjanlegt og þjóðin tiltölulega ung og lífeyrissjóðakerfið öflugt“, segir Joan Feldbaum-Vidra sérfræðingur og skýrsluhöfundur Moody’s sem lýsir erfiðum þjóðahags- og fjármálalegum aðstæðum sem landið stendur nú frammi fyrir eftir margra ára ofþenslu. „Efnahagskerfið stefnir í erfiða lendingu sem gæti leitt til neikvæðs hagvaxtar í nokkra ársfjórðunga“, segir sérfræðingurinn.
„Þetta og önnur áhyggjuefni hafa leitt til fordæmalauss vaxtaálags á íslenskar skuldir“. Þar sem aðstæður hafa versnað sýnilega (e. objectively) og áhætta aukist gætu íslensk stjórnvöld þurft að finna leiðir, líkt og mörg önnur lönd, til að styðja við fjármálakerfið“, segir Feldbaum-Vidra. „Við teljum að núverandi vaxtaálag (e. spread) ýki lánaáhættuna mjög mikið“.
Fram kemur í máli sérfræðingsins að hagkerfið hafi sýnt sérstaklega sveigjanleg viðbrögð við skyndilegum breytingum (e. shocks) og að matsfyrirtækið sjái ekki fyrir áfall sem myndi raska greiðslugetu stjórnvalda.
Skýrslan vísar til mikillar erlendrar skuldaaukningar bankakerfisins á því ofþenslutímabili sem nýlega er liðið. „Mest hefur farið í fjárfestingar erlendis eða til íslenskra fyrirtækja sem hafa tekjur í erlendum gjaldmiðlum“, segir Feldbaum-Vidra. „Áhyggjuefni okkar er að þessar óbeinu skuldbindingar í erlendum gjaldmiðlum reyni á getu stjórnvalda sem lánveitanda til þrautavara á þann veg að það samrýmist ekki lánshæfiseinkunninni Aaa“.
„Þetta áhyggjuefni olli því að horfum var breytt á Aaa lánshæfiseinkunn Íslands í neikvæðar úr stöðugum í mars. Feldbaum-Vidra var höfundur sérstakar skýrslu (e. Special Comment) er bar heitið „Aaa lánshæfiseinkunn Íslands á krossgötum“ í janúar 2008, þar sem fram kom álit Moody’s á meginþáttunum að baki lánshæfismati Íslands. Sérfræðingurinn segir að „krossgötuskýrslan“ og síðari skýrsla sem fjallar um björgun banka af hálfu stjórnvalda með lánshæfiseinkunnina Aaa skýri mat greiningardeildar Moody’s á ströngum skilyrðum þess að ríki haldi Aaa lánshæfiseinkunn. Sérfræðingurinn segir að á næstu mánuðum verði birtur flokkur greiningarskýrslna um þetta og tengt efni.
Þegar vísað er til hraðs vaxtar erlendra skulda og mikils útlánavaxtar segir sérfræðingurinn: „Kannski endurspeglar þetta of mikla bjartsýni um framtíðarhorfur um hagnað af hálfu bankanna og það hefur gert landið berskjaldaðra fyrir fjármálalegum óstöðugleika. Sem þróað hagkerfi og Norðurlandaþjóð, eru stjórnvöld vel undir það búin að fást við erfiðleika sem gætu komið úr þessari átt eða annars staðar úr hagkerfinu“
Sérfræðingurinn sagði að nýlegar aðgerðir Seðlabanka Íslands hjálpuðu til við að lina erfið fjármögnunarskilyrði sem bankarnir sæta um þessar mundir. Þá myndi slakari ríkisfjármálastefna milda áhrifin af harðri lendingu hagkerfisins. Feldbaum-Vidra benti á að opinber fjárfestingarverkefni sem frestað hafði verið vegna ofþenslu væru nú að hefjast. Moody’s skýrslan „Iceland: 2008 Credit Analysis” felur í sér árlega endurnýjun upplýsinga til markaðarins en ekki ákvörðun um lánshæfismat.
