Félag atvinnurekenda fagnar dómi Héraðsdóms Reykjavíkur í gær þar sem íslenska ríkinu var gert að endurgreiða Banönum ehf. tæplega 40 milljónir króna vegna eftirlitsgjalda, sem ekki áttu sér lagastoð. Þetta kemur fram í tilkynningu sem birtist á vef FA nú fyrir stundu.

Niðurstaða dómsins var sú að eftirlitsgjöld endurspegluðu ekki kostnað við eftirlitið og í raun væri verið að láta innflutningsfyrirtæki greiða fyrir verkþætti hjá Matvælastofnun sem kæmu innfluttum plöntum ekkert við. Í dómi hérðasdóms segir meðal annars:

„Þegar fyrirkomulag slíkrar gjaldtöku er ákveðið, og afstaða er tekin til fjárhæðar gjaldsins, verður jafnframt að gæta þess að tekjurnar séu ekki hærri en svo að þær standi straum af kostnaði við þá þjónustu eða eftirlitsaðgerð sem gjaldtökuheimildin nær til. Þannig er stjórnvaldi í meginatriðum einungis heimilt að taka gjald fyrir beinan kostnað eða kostnað sem stendur í nánum, efnislegum tengslum við þá þjónustu sem gjaldið á að standa straum af kostnaði við samkvæmt gjaldtökuheimildinni. Gangi gjaldtakan lengra að þessu leyti hefur verið talið að hún verði að vera reist á lagaheimild sem fullnægi kröfum 40. og 77. gr. stjórnarskrárinnar nr. 33/1944. Að auki verður við útfærslu á gjaldtöku af þessu tagi að gæta þess að bein tengsl standi milli skyldu til að greiða þjónustugjald og fjárhæðar þess annars vegar og hins vegar þeirrar þjónustu sem viðkomandi stofnun veitir hverjum gjaldanda.“

Ríkið verður að taka til í eftirlitsgjöldunum

Félag atvinnurekenda segir að það sé vaxandi tilhneiging til að innheimta eftirlitsgjöld í formi skatta sem t.d. nema ákveðni prósentu af veltu eða tollverði í stað þess að miða við raunverulegan kostnað. Félagið gagnrýnir þessa framkvæmd og leggur ti að gjöld séu færð nær kostnaði.

Ólafur Stephensen framkvæmdastjóri FA segir „Ríkið verður, meðal annars í framhaldi af þessum dómi, að fara að taka til í eftirlitsgjöldunum.“

„Það myndi auka kostnaðarvitund, hagkvæmni og aðhald í opinberum rekstri að fyrirtækin greiddu raunverulegan kostnað við eftirlit og ríkið yrði reglulega að sýna fram á að farin væri hagkvæmasta leiðin við að halda úti því eftirliti. Stjórnsýslan á að vera fagleg og henni er engin vorkunn að reikna út kostnað af veittri þjónustu og innheimta þann kostnað en ekki það sem umfram er. Þeir sem njóta þjónustunnar eru þar með þeir sem greiða fyrir hana að því marki sem að hún hefur í för með sér útgjöld hins opinbera.“